I – MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn sáng kiến
Âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người. Âm nhạc là ngôn ngữ chung của nhân loại. Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu ánh sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách của mình.
- Chương trình giáo dục mầm non, môn giáo dục âm nhạc là một môn nghệ thuậthết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật, là một phương tiện hữu hiệu cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường.
- Âm nhạc và vận động sáng tạo khi được giáo viên Mầm non sử dụng một cách có mục đích, phù hợp sáng tạo sẽ hỗ trợ trẻ thu nhận kinh nghiệm tích cực và tạo cảm giác hưng phấn, vui tươi. Giáo viên có thể chơi đàn guitar, organ hay bật nhạc không lời êm dịu làm nhạc nền trong khi đang diễn ra các hoạt động khác cuả trẻ ( giờ ăn, chơi ở các góc chơi, chơi ngoài trời, trẻ làm bài tập theo nhóm, giờ tạo hình ). Ca hát và nghe nhạc giúp trẻ duy trì tập trung, phấn khởi trong khi hoạt động.
- Trẻ mẫu giáo thích hát theo lời bài hát, hay đung đưa người theo tiếng nhạc có giai điệu êm dịu, vui tươi, nhộn nhịp. Ngoài ra, giáo viên Mầm non sử dụng âm nhạc để ổn định lớp, nhóm, vào bài, chuyển tiếp các phần trong giờ học hoặc chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác để tạo sự hứng thú, thư giãn, gây sự chú ý cho trẻ.
Ý thức rõ vai trò của giáo dục âm nhạc cho nên hoạt động học “Giáo dục âm nhạc” đã trở thành một hoạt động không thể thiếu được trong trường lớp Mầm non và hơn nữa.Cùng với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, trong những năm qua, bản thân tôi đã và đang cố gắng đi sâu tìm những biện pháp thích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho hoạt động làm quen giáo dục âm nhạc. Nhưng đối với đặc điểm của lứa tuổi mẫu giáo, giáo dục âm nhạc không chỉ dừng lại ở việc cô dạy trẻ hát và múa đơn giản mà phải tổ chức hát, múa dưới nhiều hình thức và luôn đi cùng với đồ dùng, đồ chơi âm nhạc. Bên cạnh đó, giáo dục âm nhạc luôn được thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt cả ngày ở trường của trẻ có ý nghĩa lớn như: Giáo dục âm nhạc được tích hợp trong làm quen văn học, làm quen chữ viết, hoạt động tạo hình, làm quen với toán, thể dục buổi sáng Nhờ đó mà cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên.Chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5 -6 tuổi trong các hoạt động hàng ngày ở trường mầm non”
1. Mục tiêu của sáng kiến
Nghiên cứu tìm ra những biện pháp nhằm phát huy khả năng âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi từ đó áp dụng những biện pháp đó vào các hoạt động âm nhạc nhằm giúp trẻ tích cực, mạnh dạn, tự tin trong hoạt động âm nhạc của lớp 5-6 tuổi nói riêng và của trẻ mẫu giáo nói chung.
2. Phạm vi của sáng kiến
Sáng kiến kinh nghiệm “Nâng caop chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong các hoạt động hàng ngày ở trường mầm non” được áp dụng đối với đối tượng là trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.
Địa bàn áp dụng là lớp Mẫu giáo 5 – 6 tuổi, Trường Mầm non Yên Khoái
Phạm vi có khả năng áp dụng cho các lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi của các trường mầm non.
Với các biện pháp đơn giản thiết thực đối với hoạt động hàng ngày của trẻ tại trường vì vậy có thể nhân rộng.
II – CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
- Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ trong bào thai sẽ kích thích sóng điện não giúp não phát triển tăng trí thông minh sau này. Và đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non Âm nhạc là môn học giúp trẻ phát triển toàn diện nhất. Và thông qua Âm nhạc trẻ sẽ linh họat, mạnh dạn, thông minh qua việc sáng tạo các động tác minh họa kết hợp khi hát và rèn luyện cho trẻ, khi vận động theo nhạc sẽ thúc đẩy sự vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, bền bỉ và dẻo dai qua các động tác.
- Giáo dục Âm nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, trẻ có khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá trình cảm thụ và thể hiện Âm nhạc: Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của Âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời Âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu rắn rỏi của bản hành khúc gợi cho trẻ niềm vui, hào hứng phấn khởi Bài hát êm dịu đưa trẻ đến tình cảm nhẹ nhàng. Ngoài ra Âm nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và cảm xúc cho trẻ. Âm nhạc vốn rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của cuộc sống, những phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ, thậm chí nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở xung quanh. Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ 4 tuổi trở lên thì trẻ đã cảm nhận được những bài hát và những điệu nhạc này.Tuy nhiên lòng yêu thích âm nhạc ở các cháu lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu yêu đến độ say mê, có cháu lại rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn cảnh cuộc sống, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho nên giáo dục âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí tuệ và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ. Âm nhạc đối với trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc
- Tất cả những nội dung trên cần được tiến hành thường xuyên đối với trẻ. Đặc biệt để nâng cao chất lượng, sự yêu thích âm nhạc đối với trẻ, giáo viên phải tự tạo nhiều đồ chơi, đồ dùng dạy học phù hợp, tích hợp giáo dục âm nhạc với các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày ở trường Mầm non một cách lôgich, có hiệu quả. Cho nên ở đơn vị tôi, việc tổ chức lồng ghép giáo dục âm nhạc trong các hoạt động từ thể dục buổi sáng cho đến hoạt động chiều cũng đã áp dụng và có hiệu quả, cải biên, sưu tầm, sáng tác một số trò chơi có phần phong phú hơn.
Cơ sở thực tiễn
Trường Mầm non Yên Khoái với 1 điểm trường chính và 2 điểm trườngnằm rải rác trên địa bàn xã YênKhoái, cơ sở vật chất đã đáp ứng được yêu cầu hoạt động cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
Thực tế tổ chức các hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi, tôi nhận thấy trẻ có ý thức học tập và đoàn kết học theo nhóm và tự tìm hiểu qua các góc trong và ngoài lớp tuy nhiên còn nhiều trẻ vẫn nhút nhát chưa mạnh dạn tự tin trong các hoạt động chung và trong giao tiếp với mọi người.
Hơn thế nữa giáo viên chưa nghiên cứu sâu, đổi mới về các phương pháp, nội dung giáo dục phù hợp với lứa tuổi và từng cá nhân, cô giáo chưa tạo môi trường phong phú về các hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ nên trẻ không hứng thú hoặc chưa cuốn hút được trẻ .
Nhận thức được vấn đề trên và tầm quan trọng của việc đưa âm nhạc vào sâu rộng hơn đến với trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Bản thân tôi là một giáo viên đang dạy ở lớp 5 - 6 tuổi, tôi đã chọn đề tài. “Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi trong các hoạt động hằng ngày ở trường Mầm non”
Sau đây, là một số giải pháp truyền thống mà các giáo viên đã và đang áp dụng khi tổ chức cho trẻ làm quen với âm nhạc trong những năm qua:
Giải pháp 1. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt động học
Giải pháp 2. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt động chơi.
Giải pháp 3. Một số trò chơi phục vụ âm nhạc để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc
Giải pháp 4. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Giải pháp 5. Giúp trẻ mạnh dạn tự tin biểu diễn qua các hoạt động ngày hội ngày lễ
III – NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến:
Từ việc khắc phục những hạn chế và phát huy những ưu điểm của các giải pháp truyền thống trong quá trình dạy học đã và đang áp dụng trong những năm gần đây. Tôi mạnh dạn đưa ra các giải pháp mới nhằm tổ chức tiết dạy âm nhạc một cách nhẹ nhàng, thoải mái, sáng tạo, thu hút hứng thú của trẻ xuyên suốt tiết dạy, giúp trẻ phát huy được tính tích cực, đặc biệt dựa trên cơ sở “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”, cụ thể các giải pháp như sau:
1.1. Giải pháp 1. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt động học
* Làm quen chữ cái:
Trong giờ LQCC yêu cầu cháu nhận mặt chữ bằng nhiều biện pháp khác nhau thì song song với việc nhận biết chữ cái, âm nhạc nghe trong giờ học cũng góp phần giúp trẻ nhận biết thêm
* Làm quen văn học :
Trong giờ LQVH giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam nối tiếp nhau Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không hoàn toàn
trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thức cho trẻ trong tiết học đó.
*Khám phá khoa học:
- Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò chơi thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có cảm xúc với các đối tượng
* Tạo hình:
Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình ngoài việc trẻ thực hành, cô mở máy cho trẻ nghe nhiều bài hát có nội dung tương đối phù hợp với đề tài đó, thì ở đây ngoài nội dung trên bản thân đã tổ chức nhiều tiết thao giảng ở trường với nội dung là cho trẻ nghe bài hát có nội dung phù hợp với đề tài và dạy vào phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ thực hành. Sau đó từ nội dung bài hát giáo viên kết hợp đàm thoại
1.2. Giải pháp 2. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt động chơi.
Giờ đón trẻ :
Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì các cháu chưa tự giác. Giai đoạn này trẻ tạm thời bứt ra những tình cảm âu yếm mà bố mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Biết rằng biện pháp này rất bình thường đối với tất cả giáo viên ở hầu hết các trường, huyện nhưng một số giáo viên chưa biết chọn những ca khúc nào cho phù hợp và tôi đã suy nghĩ, đưa ra một số bài hát rất lôi cuốn trẻ.
(Hình ảnh minh họa số 1)
Hoạt động ngoài trời
Cho trẻ tham gia một trò chuyện trong chủ đề hay cho trẻ quan sát cây quanh trường giáo viên cho trẻ hát những bài hát có liên quan đến nội dung trẻ thực hiện giúp trẻ hứng thú hơn đồng thời củng cố những bài hát đã học có hiệu quả hơn.
* Hoạt động góc
- Cho trẻ chơi các góc mà mình yêu thích và theo chủ đề mình đang học
Ví dụ: Trẻ chơi góc nghệ thuật giáo viên cho trẻ đóng vai là cô giáo các trẻ khác
làm học sinh và hát những bài hát trong chủ đề cô chú ý hướng dẫn trẻ hát đúng lời và hát gõ theo nhịp sử dụng dụng cụ âm nhạc như: Xắc xô, thanh gõ, …
*Hoạt động chiều
Cho trẻ tham gia một số hoạt động chiều như: Hát một số bài hát mới, đọc thơ, đồng dao, giải câu đố, chơi một số trò chơi có âm nhạc kết hợp. Giúp trẻ hứng thú và thoải mái sau 1 ngày học tập.
1. 3. Giải pháp 3. Một số trò chơi phục vụ âm nhạc để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc.
Đối với trẻ thơ, được hoạt động với âm nhạc thông qua các trò chơi là một biện pháp hữu hiệu nhất. Trò chơi đã trở thành phương tịên để đem đến cho trẻ các yếu tố diễn tả của nghệ thuật sinh động, nó có tác dụng mạnh mẽ nhưng lại đến với trẻ một cách nhẹ nhàng, thoải mái.
Hiện nay, trò chơi âm nhạc được coi là một trong các hình thức vận động theo nhạc của chương trình giáo dục âm nhạc Mầm non. Nó có vai trò quan trọng giúp trẻ luyện tai nghe nhạc, củng cố ca hát, tạo cảm giác nhịp điệu, phát triển năng khiếu âm nhạc. Các yếu tố đó góp phần làm cho trẻ cảm thụ âm nhạc.
Mỗi loại trò chơi đều có ý nghĩa giúp trẻ phát triển trí tuệ, tạo cho trẻ có những
phản xạ nhanh, nhạy, có tác dụng trong việc củng cố và tiếp thu những nội dung giáo dục. Đặc biệt trò chơi âm nhạc còn rèn luyện cho trẻ có kĩ năng thông qua tai nghe âm nhạc.
1.4. Giải pháp 4. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Trẻ đến trường được cô giáo dạy dỗ với nhiều nội dung thông qua các hoạt động với nhiều hình thức khác nhau. Nhưng muốn trẻ mạnh dạn và tự tin hơn thì đòi hỏi cần có sự cộng tác giữa giáo viên và phụ huynh học sinh. Vậy làm thế nào để tuyên truyền với phụ huynh một cách thuyết phục, đạt kết quả, phối hợp với phụ huynh thật tốt? Đó là một công việc không đơn giản. Trong công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh trẻ.
1.5. Giải pháp 5. Giúp trẻ mạnh dạn tự tin biểu diễn qua các hoạt động ngày hội ngày lễ
Trong năm học nhà trường tổ chức rất nhiều ngày hội ngày lễ vừa là để tuyên truyền giáo dục đến cồng đồng đến nhân dân và đến với phụ huynh học sinh hơn nữa qua những ngày hội ngày lễ giúp trẻ thích thú hào hứng hơn với âm nhạc, nâng cao tính đồng đội, tập thể đoàn kết cổ vũ động viên nhau khi biểu diễn.
Trẻ được tham gia biểu diễn sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn với bản thân mình vui mừng khi nghĩ mình đã thực sự làm được điều gì đó, trẻ biểu diễn trên sân khấu bố mẹ người thân, cô giáo và các bạn cổ vũ trẻ cảm thấy hãnh diện vì chính bản thân mình. Để làm được điều đó giáo viên phải nỗ lực rèn cho trẻ những kỹ năng từ đơn giản đến phức tạp để trẻ dần dần từ việc chỉ cảm nhận âm nhạc 1 cách đơn giản đến việc trẻ cảm nhận 1 tác phẩm âm nhạc 1 cách sâu sắc và có thể biểu diễn tự tin trên sân khấu.