1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến năm học 2020 - 2021: “Tổ chức tiết sinh hoạt lớp thú vị, hấp dẫn”
2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến : Không có
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến : Giáo dục – Sinh hoạt chủ nhiệm
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu : 05 / 10 / 2020
5. Mô tả bản chất của sáng kiến :
5.1 . Tính mới của sáng kiến :
Sinh hoạt lớp là dạng hoạt động giáo dục tập thể, là một hình thức tổ chức tự quản cho học sinh và là một trong những biện pháp cơ bản góp phần xây dựng tập thể học sinh đoàn kết. Thông qua các giờ sinh hoạt lớp, các em được bày tỏ, chia sẻ tâm tư, tình cảm và tự đánh giá nhận xét nhau thẳng thắn, tích cực. Trong quá trình chủ nhiệm tôi đã áp dụng sáng kiến “ Tổ chức tiết sinh hoạt lớp thú vị, hấp dẫn”.Các học sinh trong lớp được liên kết lại với nhau, giáo viên gắn bó với học sinh trong một cộng đồng chung để giải quyết những vấn đề của cuộc sống thực hàng ngày ở nhà trường, ở lớp học. Học sinh được mở rộng các mối liên hệ, tăng cường sự hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau, khắc phục xu hướng hẹp hòi, cục bộ, bè phải trong đời sống tập thể hàng ngày của lớp học. Đây cũng là dịp để học sinh làm quen với nhiều loại hình hoạt động khác nhau, giúp các em phát triển các kĩ năng cơ bản và cần thiết cho bản thân. Các em phải được vừa học vừa chơi, thi tài với nhau. Quan trọng hơn các em có ý thức tôn trọng và ứng xử tốt với mọi người, kể cả các em nhỏ tuổi hơn mình. Biết sống hòa nhã sẵn sàng giúp đỡ người khác, tích cực tham gia vào các công việc chung, ý thức xây dựng môi trường sống thân thiện trong lớp học, gia đình; có ý thức chấp hành tốt quy định pháp luật và các chuẩn mực đạo đức khi vui chơi và học tập. Không trực tiếp nhưng tiết sinh hoạt lớp còn góp phần củng cố kiến thức đã học, đồng thời mở rộng thêm tri thức bên ngoài xã hội mà bài học trên lớp chưa có điều kiện mở rộng. Thực hiện tốt tiết sinh hoạt lớp là giáo viên đã xây dựng đươc một lớp học có nề nếp, có thói quen học tập tốt, phát huy được tính chủ động, tích cực học tập của học sinh góp phần vào việc đổi mới phương pháp học, nâng cao chất lượng học tập.
5.2. Nội dung sáng kiến:
5.2.1. Thực trạng của vấn đề :
Dẫu biết rằng giờ sinh hoạt lớp nó góp phần quan trọng trong việc hình thành nhân cách đạo đức, tạo hứng thú học tập cho học sinh, hình thành kỹ năng sống cho các em. Thế nhưng, ở một số lớp giờ sinh hoạt chưa được chú trọng cho lắm hoặc mỗi giờ sinh hoạt là nhắc đến những việc làm “kiểm điểm” của các thầy cô. Nào là vi phạm nội quy, không học bài. Mặc dù thầy cô có ý tốt muốn nhắc nhở học sinh của mình, đó cũng là một cách quan tâm nhưng thầy cô cứ lặp đi lặp lại điều này trong hầu hết các buổi sinh hoạt khiến cho học sinh cảm thấy khá căng thẳng thậm chí giống như là tra tấn cực hình. Vì thế giờ sinh hoạt lớp được tổ chức một cách rời rạc, đơn điệu, nhàm chán, thiếu thực tế, không sinh động, không hứng thú với học sinh. Giáo viên chủ nhiệm quá nghiêm khắc, không gần gũi, thân thiện, không đặt mình vào vị trí của học sinh để hiểu các em. Do đó tạo tâm lí chán nản cho đối tượng tham gia.
Trước đây đến tiết sinh hoạt lớp chủ nhiệm, giáo viên thường thực hiện theo các bước như sau : Tổ trưởng từng tổ báo cáo tình hình tổ mình tuần qua về các mặt chuyên cần, học tập, vệ sinh, phong trào…nêu rõ tên các bạn thực hiện tốt, các bạn còn vi phạm. Sau đó lớp trưởng tổng kết rồi giáo viên nhận xét, khen ngợi học sinh tốt, nhắc nhở học sinh còn vi phạm các mặt. Kế tiếp, giáo viên phổ biến các công việc trong tuần tới. Cuối cùng còn ít thời gian thì cho học sinh hát là xong, thậm chí có tiết sinh hoạt do học sinh vi phạm nhiều trong tuần nên giáo viên chủ nhiệm “xét xử” quá giờ vẫn chưa cho các em về, hoặc cho ở lại quét sân trường. Từ đó tiết sinh hoạt trở nên khô khan đối với học sinh và cả giáo viên, học sinh thường có cảm giác rất nặng nề và các em có thái độ quay lưng thờ ơ với tiết sinh hoạt lớp, các em chỉ ngồi đó đợi cho hết tiết về.
5.2.2. Cácgiải pháp :
1. Các bước tiến hành tiết sinh hoạt lớp :
Bước 1: Tổng kết, đánh giá thi đua :
- Đánh giá lại những hoạt động trong tuần:
* Lớp trưởng điều khiển lớp:
+ Các tổ trưởng: lần lượt báo cáo tình hình học tập cũng như việc thực hiện nội quy trường lớp của các thành viên trong tổ.
+ Lớp phó học tập: Theo dõi nề nếp học tập chung và tổng hợp để đánh giá hoạt động học tập vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
+ Lớp phó lao động: Phân công, theo dõi, đôn đốc công tác lao động, vệ sinh lớp tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
+ Sao đỏ: Thông báo các lỗi vi phạm của các bạn trong tuần.
+ Lớp trưởng : Nhận xét ưu điểm, khuyết điểm về các họat động của lớp trong tuần vừa qua: nề nếp, học tập, đạo đức và điều hành tiết sinh hoạt cuối tuần.
* Đây là hoạt động thể hiện tốt khả năng tự quản của học sinh. Nêu cao được tinh thần phê và tự phê trong tập thể, giúp các em có được sự đoàn kết, thấy rõ trách nhiệm của mỗi thành viên trong xây dựng tập thể đồng thời ngăn ngừa được mầm mống của những sai phạm về đạo đức học đường. Qua đó giáo viên chủ nhiệm vừa để nắm được một cách cụ thể, chi tiết hơn tình hình của từng học sinh trên lớp, vừa tạo cơ hội để các em thể hiện tâm tư nguyện vọng.
Như vậy để hoạt động này được hiệu quả thì ngay từ đầu năm học giáo viên chủ nhiệm cần phải xây dựng đội ngũ cán bộ lớp vững vàng có thể thu hút, thuyết phục được tập thể. Đồng thời có sự tập dượt cho lực lượng cán bộ lớp phương pháp làm việc, phương pháp theo dõi đánh giá, phương pháp nhận xét trước tập thể như: tuyên dương thì cần làm nổi bật, phê bình thì nhẹ nhàng thuyết phục không nên dùng từ ngữ gay gắt gây tổn thương trực diện đến đối tượng bị phê bình. Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm cũng phải giảng giải cho tập thể lớp hiểu đó là công việc phải làm với mục tiêu xây dựng tập thể, đoàn kết giúp đỡ nhau tiến bộ. Mọi người trong tập thể lớp bình đẳng, việc phê bình chỉ giúp hoàn thiện chứ không mang tính chất chỉ trích, trù dập hay cô lập một thành viên nào đó trong tập thể.
Bước 2: Giáo viên chủ nhiệm đánh giá, nhận xét :
+ Giáo viên chủ nhiệm đánh giá, góp ý phương pháp làm việc của cán bộ lớp, uốn nắn điều chỉnh để rèn luyện kỹ năng tự quản cho lớp.
+ Cần phát hiện và tuyên dương, động viên kịp thời các học sinh đã có sự cố gắng phấn đấu trong tuần.
+ Cần phê bình nhẹ nhàng nhưng cương quyết những cá nhân sai phạm. Ví dụ : Còn lơ là trong học tập và thiếu tinh thần trách nhiệm với tập thể.
+ Phát hiện và ngăn chặn kịp thời hiện tượng học sinh cá biệt.
+ Thưởng, phạt công minh đảm bảo được tính thuyết phục, thu hút và ràng buộc học sinh.
+ Tiếp tục rút kinh nghiệm với những kết quả đạt được đồng thời góp ý bổ sung kế hoạch hoạt động theo định hướng giáo dục đã có.
- Sau khi giáo viên nhận xét hoạt động trong tuần sẽ đưa ra kế hoạch tuần sau :
* Về học tập :
- Tiếp tục duy trì nề nếp lớp học, học bài và soạn bài đầy đủ trước khi đến lớp.
- Đôn đốc, nhắc nhở học sinh chuẩn bị nội dung tốt để kiểm tra.
* Về rèn luyện :
- Thực hiện tốt nội quy của nhà trường và lớp đưa ra.
- Rèn luyện đạo đức, không vi phạm các nội quy.
* Về phong trào :
- Tham gia các hoạt động, phong trào do nhà trường, Đội phát động.
- Tích cực, nhiệt tình trong các hoạt động.
- Sau khi tiến hành hai bước trên, giáo viên nêu yêu cầu, mục đích của tiết sinh hoạt lớp để tạo không khí lớp học và giúp các em hiểu đúng đắn về tiết sinh hoạt lớp. Giáo viên có thể tổ chức các hoạt động như sau. Lưu ý là các hình thức này được sử dụng luân phiên nhau để tạo sự thay đổi và trong 1 tiết chỉ áp dụng 1 đến 2 biện pháp mà thôi.
2. Các giải pháp tổ chức tiết sinh hoạt lớp thú vị, hấp dẫn:
a. Sinh hoạt, thảo luận theo chuyên đề / chủ điểm :
- Sinh hoạt theo chủ đề nội dung sinh hoạt nên gắn với các hoạt động chủ điểm tháng, gắn với những ngày kỉ niệm lớn. Hình thức sinh hoạt cũng đa dạng: có thể là thi văn nghệ giữa các tổ, có thể chỉ là đố vui khoa học; có thể là sự giao lưu với người trong cuộc.
- Giáo viên giao lần lượt cho các tổ học sinh chủ trì, các tổ khác hỗ trợ, tham gia. Mỗi tổ sẽ chịu trách nhiệm tổ chức sinh hoạt lớp một tuần. Kế hoạch sinh hoạt lớp sẽ được giáo viên chủ nhiệm thông qua và thực hiện. Khi các em tự tổ chức các em sẽ cảm thấy vai trò của mình quan trọng hơn. Các em có khả năng sáng tạo theo cách các em mong muốn. Chính các em đã biến giờ sinh hoạt lớp đơn thuần và nhạt nhẽo thành thú vị, sôi động.
Ví dụ : Trong các tháng sẽ có các chủ điểm khác nhau :
+ Tháng 9: Thi đua học tốt.
+ Tháng 10 : Chào mừng ngày Liên hiệp phụ nữ Việt Nam. Giáo viên cho học sinh nêu những cảm nhận về người phụ nữ Việt Nam; người bà, người mẹ.
+ Tháng 11 : Chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam. Giáo viên cho học sinh tìm ca dao, thơ và bài hát về thầy cô.
b. Tổ chức các trò chơi :
Một trong những trò chơi hay được sử dụng có hiệu quả trong giờ sinh hoạt lớp là trò“ Mong muốn, hi vọng, quan tâm ”. Với trò chơi này, giáo viên chuẩn bị một hộp không có nắp đậy ( bằng giấy hoặc bằng nhựa hoặc bằng sắt ), một tờ giấy A0 và một cây bút dạ. Tất cả các học sinh trong lớp tham gia, mỗi em lấy ra một mảnh giấy trắng và cầm bút chuẩn bị.
Các em học sinh làm việc độc lập, không nhìn và chép đáp án của nhau. Trong vòng 3 phút, các em viết ra những mong muốn riêng của mình về một môn học hoặc một hoạt động nào đó, nói lên những điều mình hi vọng sẽ đạt được và cả những điều mà mình quan tâm đến.
Giáo viên yêu cầu lớp trưởng thu lại tất cả những mảnh giấy này để lẫn vào hộp, sau đó yêu cầu mỗi học sinh chọn ra một mảnh giấy trong hộp và đọc lên những mong muốn, hi vọng, quan tâm cho học sinh cả lớp cùng nghe.
Giáo viên chủ nhiệm chọn một học sinh lên dùng bút dạ viết ra những thông tin đó lên giấy A0 treo sẵn trên bảng và tổng hợp lại những mong muốn, suy nghĩ, tâm tư và nguyện vọng của các học sinh. Từ đó giáo viên đưa ra lời nhận xét về những điều mà các em đang cần và đang quan tâm, những mơ ước và hoài bão của các em học sinh.
Với trò chơi này, học sinh được mạnh dạn nêu lên những suy nghĩ, mong muốn của mình. Giáo viên cũng có cơ hội thấu hiểu học sinh, từ đó đề ra biện pháp dạy học và giáo dục phù hợp.
* Trò chơi : “Rung chuông vàng”: Giữa các tổ với nhau. Giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn cho các em tự ra câu hỏi: mỗi học sinh ra 2 câu : Nội dung câu hỏi do các em tự sưu tầm và có ý kiến tham khảo các thầy cô giáo bộ môn để cho câu hỏi sát với nội dung bài học mà chống nhàm chán.
Cách tổ chức như sau: Người quản trò thu toàn bộ câu hỏi của các em ( nộp vào sáng thứ 6) cho vào giỏ đựng : Các tổ cử lần lượt các thành viên lên bóc thăm đưa về cho tổ thảo luận trả lời, sau 5 phút nếu tổ trả lời được thì cộng 10 điểm nếu trả lời không được thì các tổ khác được quyền trả lời dưới hình thức phất cờ, nếu trả lời đúng được cộng 5 điểm. Sau khi kết thúc trò chơi giáo viên chủ nhiệm tập hợp nếu tổ nào đạt điểm cao nhất sẽ không làm công tác vệ sinh cho tuần học tới. Khi các em tự tổ chức các em sẽ cảm thấy vai trò của mình quan trọng hơn.
c. Xem đoạn video/ đoạn phim hoạt hình ngắn có ý nghĩa:
Những phim ngắn “ Quà tặng cuộc sống ” có nhiều ý nghĩa giáo dục. Giáo viên có thể chọn chiếu một phim phù hợp với mục đích của giờ sinh hoạt.
Ví dụ : Khi chiếu phim “ Câu chuyện chiếc bình nứt ”, giáo viên có thể đặt câu hỏi: Sự khiếm khuyết có giá trị không ? Hình ảnh chiếc bình nứt tượng trưng cho ai trong cuộc sống ? Trong cuộc sống, khi gặp những khiếm khuyết của bản thân hay của người khác, chúng ta thường làm gì ? Ai sẽ đóng vai trò “ người gánh nước ” trong cuộc sống của bạn ? Em có suy nghĩ gì về việc chọn nghề liên quan đến khiếm khuyết của bản thân ?
Các học sinh thảo luận, suy nghĩ, đưa ra câu trả lời cho tất cả các câu hỏi trên. Giáo viên sẽ phân tích thêm nội dung, ý nghĩa của từng đáp án để các em hiểu rõ hơn từ đó rút ra được bài học cho bản thân và vận dụng vào cuộc sống.
Bài học rút ra từ đoạn video là: Mỗi người trong chúng ta đều có những khuyết điểm riêng biệt. Ai cũng đều là “Chiếc bình nứt” cả. Nhưng chính các vết nứt và khuyết điểm đó của từng người mới khiến cho đời sống chung của chúng ta trở nên thú vị và làm chúng ta thỏa mãn. Chúng ta phải chấp nhận cá tính của từng người trong cuộc sống và tìm cho ra cái tốt trong họ.
Mỗi giờ sinh hoạt, giáo viên chỉ cần chiếu một đến hai đoạn video, không nên chiếu quá nhiều mà không để thời gian cho học sinh suy nghĩ, thảo luận.
d. Hoạt động ngoài giờ lên lớp :
Để tránh sự nhàm chán, căng thẳng của tiết sinh hoạt, ngoài thái độ nhẹ nhàng, giáo viên chủ nhiệm cần định hướng cho lớp có những tiết mục văn nghệ thư giãn như: Hát, kể chuyện vui, tấu hài, những trò chơi nhỏ...
Cũng có thể tổ chức tặng quà sinh nhật cho học sinh có ngày sinh thuộc tháng hoặc tuần đang sinh hoạt, đan xen hợp lý, linh hoạt giữa các hoạt động.
* Khi sử dụng các phương pháp trên, chú ý đến nội dung hoạt động cụ thể của từng chủ điểm, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi học sinh.
Đối với mỗi lớp có một cách thiết kế tiết sinh hoạt khác nhau. Ví dụ: Đọc sách báo, tạp chí, tác phẩm văn học, bình văn học ...; trao đổi phương pháp học tập, đố vui để học, phương pháp giải các bài tập khó...; sinh hoạt tập thể, thi hùng biện về chủ đề của tháng...; sơ kết các hoạt động trong tháng, trò chơi...
5.3. Khả năng áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến này áp dụng cho HS Trường THCS An Lộc B và các trường trong địa bàn Thị xã Bình Long.
6. Những thông tin cần được bảo mật ( nếu có ) : Không có
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến :
a. Đối với giáo viên:
- Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa PHHS với GVCN để việc quản lí học sinh cả thời gian ở trường và ở nhà.
- Cần có sự quan tâm của BGH nhà trường, địa phương và các lực lượng chức năng trên địa bàn xã để công tác quản lý, giúp đỡ, động viên kịp thời các trường hợp đặc biệt.
- Phải nỗ lực, vượt khó, nhiệt tình trong việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực cùng việc lồng ghép giáo dục kĩ năng sống.
- Luôn thường xuyên quan tâm, nhắc nhở và tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
b. Đối với học sinh :
- Học sinh cần chủ động, sáng tạo, tự giác cao trong học tập cũng như nhiệt tình trong các hoạt động tập thể.
- Nâng cao ý thức học tập của chính bản thân, rèn luyện đạo đức.
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả :
a. Kết quả đạt được của sáng kiến:
- Khảo sát 1 : Khảo sát mức độ yêu thích tiết sinh hoạt lớp :
| Tổng số học sinh | Rất thích | Thích | Bình thường | Không thích |
| 40 | Số lượng ( % ) | Số lượng ( % ) | Số lượng ( % ) | Số lượng( % ) |
| Trước khi áp dụng biện pháp | 6 ( 15% ) | 8 ( 20% ) | 10 (25%) | 16 ( 40% ) |
| Sau khi áp dụng biện pháp | 26 ( 65% ) | 10 ( 25% ) | 4 ( 10% ) | 0 ( 0% ) |
- Khảo sát 2: Thảo luận nhóm. Khảo sát qua quan sát HS thực hành, thảo luận nhóm trong tiết sinh hoạt lớp :
| TSHS | Thực hành, thảo luận nhóm | |||
| Biết cách lắng nghe, hợp tác | Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra khỏi nhóm | |||
| Số lượng | % | Số lượng | % | |
| 40 | 38 | 95% | 2 | 5% |
- Khảo sát 3: Khảo sát qua quan sát HS thể hiện quan điểm cá nhân :
| TSHS | Thể hiện quan điểm cá nhân | |||
| Mạnh dạn, sôi nổi | Ngại ngùng, tự ti | |||
| Số lượng | % | Số lượng | % | |
| 40 | 37 | 92,5% | 3 | 7,5% |
- Về thi đua : Lớp đạt hạng xuất sắc trong suốt 9 tuần; có 2 tuần được hạng nhất.
b. Bài học kinh nghiệm :
- Để tiết sinh hoạt lớp thực sự có hiệu quả tốt, giáo viên cần thực hiện như sau :
+ Đa dạng hoá về nội dung và hình thức tổ chức tiết sinh hoạt lớp.
+ Thu hút tối đa sự tham gia của mọi học sinh dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên nhằm tăng cường vai trò tự quản của học sinh.
+ Tăng cường những nội dung sinh hoạt có liên quan đến các công việc chung của lớp, phù hợp với nhu cầu, sở thích của học sinh.
+ Đảm bảo giao lưu dưới hình thức đối thoại.
+ Xác định hình thức, phương pháp tổ chức giờ sinh hoạt lớp.
· Tổng kết, đánh giá thi đua và xây dựng kế hoạch.
· Hình thức hỗn hợp: tổng kết thi đua và sinh hoạt theo chủ đề.
· Thảo luận chuyên đề / chủ điểm.
· Giao lưu - đối thoại với người trong cuộc.
· Tổ chức các hội thi ( văn nghệ, hiểu biết khoa học…)
- Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên đi sâu đi sát đến từng học sinh của lớp mình, liên hệ thường xuyên với giáo viên bộ môn cũng như liên hệ với gia đình học sinh để kịp thời có cách giáo dục học sinh cho phù hợp. Từ đó có hướng sinh hoạt lớp cho cụ thể.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/