Khotailieuonthi247.com tổng hợp và chia sẻ miễn phí đến thầy cô Giáo án chuyên đề học tập môn Sinh học lớp 10 chân trời sáng tạo cả năm.
CHUYÊN ĐỀ 1: CÔNG NGHỆ
TẾ BÀO VÀ MỘT SỐ THÀNH TỰU
BÀI 1. KHÁI
QUÁT VỀ
CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
(2 tiết)
I. MỤC TIÊU
|
PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC |
MỤC TIÊU |
MÃ HOÁ |
|
|
1. VỀ
NĂNG LỰC a.
Năng lực sinh học |
|||
|
Nhận
thức sinh học |
Phát
biểu được khái niệm công nghệ tế bào. |
SH
1.1.1 |
|
|
Nêu
được khát quát vai trò của công nghệ tế bào. |
SH
1.1.2 |
||
|
Trình
bày được cơ sở khoa học của công nghệ tế bào. |
SH
1.2 |
||
|
Phân
tích được triển vọng của công nghệ tế bào trong tương lai. |
SH
1.4.1 |
||
|
Vận
dụng kiến thức, kĩ năng đã học |
Đề
xuất được ý tưởng về ứng dụng công nghệ tế bào trong tương lai để phục vụ đời
sống con người. |
SH
3.2 |
|
|
b.
Năng lực chung |
|||
|
Tự
chủ và tự học |
Luôn
chủ động, tích cực tìm hiểu và thực hiện những công việc của bản thân khi học
tập và nghiên cứu công nghệ tế bào. |
TCTH1 |
|
|
Xác
định được hướng phát triển phù hợp sau cấp Trung học phổ thông; lập được kế
hoạch, lựa chọn học các môn học phù hợp với định hướng nghề nghiệp liên quan
đến công nghệ tế bào và ứng dụng công nghệ tế bào. |
TCTH
5.3 |
||
|
Giao
tiếp và hợp tác |
Sử dụng
ngôn ngữ khoa học kết hợp với các loại phương tiện để trình bày những vấn đề
liên quan đến công nghệ tế bào; ý tưởng và thảo luận các vấn đề về công nghệ
tế bào phù hợp với khả nâng và định hướng nghề nghiệp trong tương lai. |
GTHT
1.4 |
|
|
Giải
quyết uấn để và sáng tạo |
Xác
định được ý tưởng mới trong việc ứng dụng công nghệ tế bào từ các nội dung đã
học. |
VĐST1 |
|
|
2. Về
phẩm chất |
|||
|
Chăm
chỉ |
Tích
cực học tập, rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai. |
CC2.3 |
|
II.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC
-
Dạy học theo nhóm nhỏ và theo cặp đôi.
-
Dạy học nêu và giải quyết vấn đề thông qua câu hỏi trong sách
chuyên đề (SCĐ).
-
Thuyết trình nêu vấn đề kết hợp hỏi - đáp.
-
Kĩ thuật khân trải bàn; kĩ thuật mành ghép.
III.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Hình ảnh
về sự biệt hoá tế bào.
- Giấy
A4.
Khởi động
GV đạt
vấn đề theo nội dung gợi ý trong SCĐ, trang 5.
Hình
thành kiến thức mới
1.
KHÁI QUÁT VẼ CÔNG NGHỆ TÊ BÀO
Hoạt động
1: Tìm hiểu khái niệm và vai trò của công nghệ tế bào
a. Mục
tiêu
SH
1.1.1; SH 1.1.2.
b. Tổ
chức thực hiện
GV sử
dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề, kết hợp với kĩ thuật khăn
trải bàn (mỗi HS viết ra giấy A4 hoặc giấy nháp; ý kiến thống nhất của nhóm được
viết vào một tờ giấy A4 khác) để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung
trong SCĐ.
1.
Em hãy cho ví dụ để chứng minh công nghệ tế
bào đã thay đổi nền nông nghiệp của toàn thế giới.
Nhờ ứng
dụng công nghệ tế bào, người ta đã tạo được nhiều giống vật nuôi, cây trồng có
nâng suất cao, phẩm chất tốt, có khả năng chịu hạn, chịu rét, kháng sâu bệnh,...
Ví dụ: Giống lúa DR2, giống khoai tây sạch bệnh,...
2.
Ngoài nông nghiệp, công nghệ tế bào còn có
vai trò trong những lĩnh vực nào khác? Cho ví dụ.
Công
nghệ tế bào còn có vai trò trong công nghiệp thực phẩm, dược liệu, y học,... Ví
dụ: sản xuất các chế phẩm enzyme hoặc chất có hoạt tính sinh học trên quy
mô công nghiệp, dựa trên quá trình nuôi cấy in vitro nhằm tăng sinh khối
tế bào.
2.
Cơ sở KHOA HỌC CỦA CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Hoạt động
2: Tìm hiểu sự biệt hoá của tế bào
SH1.2;TCTH 1.GTHT1.4.
GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan,
hỏi - đáp nêu vấn đề để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.
3.
Hãy chứng minh mỗi tế bào đã chuyên hoá đều
chứa một lượng thông tin di truyền tương đương với lượng thông tin di truyền của
một cơ thể trưởng thành. Ở sinh vật đa bào, tất cả các tế bão trong cơ thể đều
bắt nguồn từ một tế bào duy nhất là hợp tử. Sau khi được hình thành, hợp tử
nguyên phân cho ra các tế bào con, các tế bào này biệt hoá tạo thành các loại tế
bào khác nhau trong cơ thể. Do các tế bào được tạo ra từ quá trình nguyên phân
nên có bộ nhiễm sắc thể giống như hợp tử ban đầu.
* Hãy
tìm một số uí dụ để chứng minh các tế bào khi đi vào các con đường biệt hoá
khác nhau sẽ có chức năng khác nhau.
Tế bào
phôi có thể biệt hoá thành các loại tế bào khác nhau như:
- Ở thực
vật: Tế bào biểu bì rễ hình thành lông hút để hút nước và muối khoáng, tế
bào mạch gỗ và mạch rây để vận chuyển các chất, tế bào hạt đậu hình thành nên
khí khổng thực hiện quá trình thoát hơi nước và trao đổi khí,...
- Ở
động vật: Tế bào cơ tim tham gia vào sự co bóp của tim, tế bào hồng cầu vận
chuyển O2 và CO2, tế bào cơ tham gia vào sự vận động của
cơ thể,...
Hoạt động
3: Tìm hiểu đặc trưng của công nghệ tế bào thực vật và công nghệ tế
bào động vật
SH
1.2; TCTH 1; GTHT 1.4.
GV sử
dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề kết hợp kĩ thuật mành
ghép để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.
GV
chia lớp thành 2 nhóm (nếu chia thành 4 nhóm thì 2 nhóm sẽ tìm hiểu cùng một nội
dung), mỗi nhóm thực hiện các nhiệm vụ độc lập:
+ Nhóm 1: Tìm
hiểu về đặc trưng của công nghệ tế bào thực vật và trở lời câu hỏi 4, 5.
+ Nhóm 2: Tìm
hiểu về đặc trưng của công nghệ tế bào động vật và trà lời câu hỏi 6, 7, 8.
Các
nhóm làm việc nhóm trong vòng 5 phút, sau khi tìm hiểu, thống nhất ý kiến, mỗi
thành viên phải trình bày trước nhóm của mình một lượt, như là chuyên gia.
Thành lập
nhóm các mành ghép: Mỗi nhóm được thành lập từ ít nhất một thành viên của nhóm
chuyên gia.
Mỗi
thành viên có nhiệm vụ trình bày lại cho cá nhóm kết quả tìm hiểu ở nhóm chuyên
gia.
Nhóm mảnh
ghép thực hiện nhiệm vụ chung: Điều gì sẽ xảy ra nếu sự truyền tín hiệu diễn ra
không chính xác trong quá trình phát triển phôi?
- Các
nhóm lần lượt trình bày tóm tắt các ý kiến chung của nhóm.
- GV nhận
xét, đánh giá, tổng kết.
4.
Thế nào là quá trình phân biệt hoá của tế
bào? Quá trình này có ý nghĩa gì trong công nghệ tế bào thực vật?
Phân
biệt hoá là quá trình một tế bào đã chuyên hoá cũng có khả nâng quay trở lại trạng
thái của tế bào phôi trong những điều kiện nhất định để thực hiện quá trình
phân chia tế bào. Trong công nghệ tế bào thực vật, nhờ điều khiển được quá
trình phân biệt hoá của tế bào mà người ta có thể dùng một loại mô bất kì để
tái tạo thành cơ thể hoàn chình.
5.
Tại sao trong công nghệ tế bào thực vật,
người ta có thể dùng một loại mô bất kì để tái tạo thành cơ thể hoàn chỉnh?
Do tế
bào thực vật có tính toàn năng, có nghĩa là, tế bào có khả nâng biệt hoá và phân
biệt hoá. Nhờ có đặc tính này, trong công nghệ tế bào, đặc biệt là đối với tế
bào thực vật, người ta có thể sử dụng một loại mô bất kì trên cơ thể thực vật để
tái tạo chúng thành nhiều cơ thể hoàn chỉnh.
6.
Sự biệt hoá ở tế bào động vật dựa trên những
cơ sở nào?
Sự biệt
hoá ở tế bào động vật dựa trên việc biểu hiện các gene đặc thù. Sự biểu hiện của
các gene khác nhau ở các tế bào khác nhau được "chỉ dẫn" bởi các nguồn
thông tin khác nhau.
7.
Ở giai đoạn phôi gồm hai tế bào thì hai tế
bào này có biểu hiện gene giống nhau không? Giải thích. Nguyên nhân nào dẫn đến
hiện tượng trên?
Hai tế
bào này có biểu hiện gene không giống nhau do mỗi tế bào chứa phân tử điều hoà
biểu hiện gene khác nhau. Nguyên nhân là do sự phân chia tế bào chất không đồng
đều.
8.
Trong sự cảm ứng, bằng cách nào để các tế
bào truyền tín hiệu cho các tế bào lân cận thay đổi sự biểu hiện gene của
chúng?
Các tế
bào tiết ra các phân tử tín hiệu và truyền các phân tử này vào các tế bào lân cận.
Sau đó, các phân tử tín hiệu tác động đến các gene cần thiết.
* Điều
gì sẽ xảy ra nếu sự truyền tín hiệu diễn ra không chính xác trong quá trình
phát triển phôi?
Trong
quá trình phát triển của phôi, nếu sự truyền tín hiệu không chính xác có thể ảnh
hưởng đến quá trình biệt hoá tế bào, làm cho tế bào không thực hiện được chức
nâng do thiếu bào quan, ảnh hưởng đến sự phát sinh hình thái của các cơ quan hoặc
cơ quan nằm không đúng vị trí,... hậu quà là cơ thể phát triển không bình thường,
giảm sức sống, thậm chí gãy chết.
3.
TRIỂN VỌNG CỦA CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TRONG TƯƠNG LAI
Hoạt động
4: Tìm hiểu triển vọng của công nghệ tế bào trong tương lai
SH
1.4.1; SH 3.2; TCTH 1; GTHT 1.4; TCTH 5.3; VĐST 1.
GV sử
dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề để hướng dẫn và gợi ý
cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.
9.
Trong tương lai, công nghệ tế bào có thể
giúp tái sinh những loài sinh vật đã bị tuyệt chủng không? Tại sao?
Công
nghệ tế bào trong tương lai có thể giúp tái sinh các loài sinh vật đã bị tuyệt
chủng vì từ những mẫu mô hay tế bào còn lại, người ta có thể đem nuôi cấy trong
môi trường thích hợp và cho phát triển thành cá thể mới. Ngoài ra, có thể dùng
phương pháp thụ tinh nhân tạo từ tinh trùng và trứng (đã được cất giữ trong môi
trường thích hợp) để tạo nên cá thể mới.
* Nếu
trong tương lai em là một nhà khoa học, em sẽ ứng dụng công nghệ tế bào để tạo
ra sản phẩm gì nhằm phục uụ cho đời sống con người? Tại sao em lại có lựa chọn
đó?
GV hướng
dẫn HS đề ra ý tưởng ứng dụng công nghệ tế bào và phân tích Hiệu quả của ý tưởng
đó:
- Phương
pháp, quy trình thực hiện.
Sau
các nội dung thảo luận ở hoạt động 4, GV hướng dẫn đềHS rút ra kiến thức trọng
tâm của bài học nhưSCĐ, trang 9.
2.
Việc ứng dụng công nghệ tế bào góp phần đảm
bào an ninh lương thực trên thế giới vì nhờ ứng dụng công nghệ tế bào đã tạo ra
nhiều loại vạt nuôi, cây trồng có nâng suất cao, khả nâng chống chịu tốt, sạch
bệnh,... cung cấp đầy đủ nhu cầu về lương thực, thực phẩm cho con người trong
tình hình gia tăng dân số như hiện nay.
3.
Việc ứng dụng công nghệ tế bào sẽ mở ra cơ
hội phát triển cho những ngành nghề sau:
- Y học: Tạo
ra các chế phẩm sinh học, các chất có hoạt tính sinh học dùng trong chẩn đoán bệnh,
chữa bệnh; Tạo ra các mô, cơ quan để thay thế cho người bệnh.
- Công
nghiệp thực phẩm: Tạo ra các loại thực phẩm sạch, đảm bào an ninh lương thực,...
- Nông
nghiệp: Tạo ra các loại thức ãn giàu dinh dưỡng cho gia súc, gia cầm,...
- Các
ngành liên quan đến quán lí: Quàn lí dự án, quàn lí cơ sở
nghiên cứu về công nghệ tế bào,...
HS có
thể kể thêm một số ngành nghề khác.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.khotailieuonthi247.com/