Khotailieuonthi247.com tổng hợp và chia sẻ miễn phí đến thầy cô Giáo án, Bài giảng powerpoint chuyên đề học tập môn Ngữ văn lớp 10 kết nối tri thức cả năm.
CHUYÊN
ĐỀ 1: TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO
VỀ
MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN
Thời
gian thực hiện: 10 tiết
Tiết
1: Khởi động, tìm hiểu một số khái niệm cơ bản về văn học dân gian
Tiết
2: Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu
Tiết
3: Thu thập thông tin
Tiết
4 + 5: Xử lí, tổng hợp thông tin
Tiết
6 + 7: Tìm hiểu về việc viết báo cáo, thực hành viết báo cáo (học sinh phải
hoàn thiện bài báo cáo ở nhà)
Tiết
8+9+10: Trình bày báo cáo nghiên cứu, tổng kết chuyên đề
A.
MỤC
TIÊU
1. Năng
lực
a.
Về năng lực chung
-
HS rèn luyện được các năng lực chung như
Năng
lực giao tiếp và hợp tác
Năng
lực tự chủ và tự học
Năng
lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
b.
HS rèn luyện được các năng lực môn học
-
Năng lực ngôn ngữ: biết vận dụng các tri
thức đã học vận dụng vào
+ Biết viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân
gian
+ Biết thuyết trình về một vấn đề văn
học dân gian
+ Biết các yêu cầu cơ bản và cách thức
nghiên cứu về một vấn đề nói chung, một vấn đề văn học dân gian nói riêng
-
Năng lực văn học: có hiểu biết về các vấn
đề văn học dân gian
2. Phẩm
chất
-
Yêu nước
-
Chăm chỉ
-
Trách nhiệm
B.
CHUẨN
BỊ
-
Sách giáo khoa, sách giáo viên
-
Các tài liệu tham khảo cần thiết
-
Video clip về văn học dân gian
PHẦN I: TẬP NGHIÊN CỨU
I.
MỤC
TIÊU
1. Năng
lực
-
HS hiểu và trình bày được các khái niệm cơ
bản về báo cáo nghiên cứu
-
HS biết cách xác định đề tài, vấn đề, nội
dung nghiên cứu
-
Học sinh biết lập kế hoạch, thu thấp tài
liệu phục vụ cho quá trình nghiên cứu
2. Phẩm
chất
-
Trách nhiệm, chăm chỉ, yêu nước
II.
CHUẨN
BỊ
1. Phương
tiện dạy học
-
Máy tính, máy chiếu, loa
-
Tranh ảnh
2. Học
liệu
-
Sách giáo khoa Chuyên đề học tập ngữ văn
10
-
Tài liệu tham khảo
III.
TIẾN
TRÌNH BÀI HỌC
Hoạt động 1: Khởi động
1. Mục
tiêu của hoạt động
Đặt
vấn đề, tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập
2. Nội
dung
HS
trả lời phiếu KWLH
3. Tổ
chức thực hiện
Bước 1:
Chuyển giao nhiệm vụ
GV
phát cho HS phiếu KWLH
Yêu
cầu học sinh hoàn thành 2 ô đầu tiên
trong 5 phút
Bước 2:
Thực hiện nhiệm vụ
Học
sinh điền phiếu, hoàn thành 2 ô đầu tiên
Bước 3:
Báo cáo, thảo luận
GV
mời một số học sinh nêu câu trả lời của mình,
GV
đưa ra một số ý kiến
Bước 4:
Kết luận, nhận định
Vậy
là chúng ta đều có một số hiểu biết nhất định về văn học dân gian và việc làm
báo cáo nghiên cứu. Văn học dân gian là một bộ phận rộng lớn trong văn học, có ảnh
hưởng rất rộng cả trong đời sống văn học và văn hoá của mỗi đất nước. Nghiên cứu
văn học dân gian là để hiểu biết thêm về vốn văn học, văn hoá của dân tộc.
Chuyên đề này sẽ giúp các em biết cách làm một công trình nghiên cứu nói chung
và nghiên cứu văn học dân gian nói riêng.
Hoạt động 2: Hình thành tri thức mới
|
Hoạt
động của GV và HS |
Yêu
cầu cần đạt |
|
Nhiệm
vụ 1: Tìm hiểu các khái niệm chung về văn học dân gian Bước
1: Chuyển giao nhiệm vụ -
Chia lớp thành các nhóm khoảng 4-6
học sinh (tuỳ theo sĩ số lớp), các nhóm này sẽ là cố định trong suốt thời
gian học chuyên đề 1 -
GV chiếu câu hỏi yêu cầu học sinh
thảo luận nhóm. Dựa vào phần tri thức tổng
quát trong sách giáo khoa, kết hợp với hiểu biết của bản thân em, hãy vẽ sơ đồ
tư duy thể hiện các hiểu biết về văn học dân gian Bước
2: Thực hiện nhiệm vụ Học
sinh làm việc nhóm trong thời gian 10 phút Vẽ
sơ đồ tư duy trên giấy A0 Bước
3: Báo cáo, thảo luận -
Gọi 2 nhóm trình bày kết quả làm việc -
Các nhóm còn lại bổ sung, chỉnh sửa,
nhận xét Bước
4: Kết luận -
GV nhận xét chung, bổ sung, chỉnh sửa
và kết luận -
HS ghi ý chính vào vở |
I.
Văn học dân gian 1. Khái
niệm Văn
học dân gian là những sáng tác nghệ thuật ngôn từ của nhân dân lao động, ra đời
từ thuở xa xưa và vẫn tiếp tục phát triển cho đến hôm nay, được phổ biến chủ
yếu bằng phương thức truyền miệng 2. Tính
chất cơ bản ·
Tính nguyên hợp: thể hiện cùng lúc
tiếng nói của cả văn học và tín ngưỡng, triết lí, đạo đức,… là sản phẩm của
nhiều chất liệu nghệ thuật ·
Tình tập thể và truyền miệng: nhiều
người cùng tham gia vào quá trình sáng tạo và lưu truyền tác phẩm VHDG, VHDG
thường được lưu truyền bằng phương thức truyền miệng ·
Tính diễn xướng: hoạt động lưu truyền
vhdg gắn liền với việc biểu diễn trong những sinh hoạt mang tính cộng đồng ·
Tính dị bản có nhiều văn bản giống
nhau về chủ đề và nội dung chính, nhưng có một số sự khác biệt ở chi tiết hoặc
lời văn 3. Các
thể loại văn học dân gian -
Tự sự dân gian: thần thoại, truyền
thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, sử thi, truyện thơ dân
gian -
Trữ tình: ca dao – dân ca -
Các câu nói kinh nghiệm: tục ngữ,
câu đố, vè, -
Tích trò và sân khấu dân gian: tuồng,
chèo, trò diễn sân khấu |
|
Nhiệm
vụ 2: Tìm hiểu về việc xác định đề tài, mục tiêu nội dung và lập kế hoạch
nghiên cứu Bước
1: chuyển giao nhiệm vụ Làm
việc cá nhân trong vòng 2 phút, đọc lại phần tri thức tổng quát và phần I
trong sách giáo khoa Chia
các nhóm thành 2 đội: đội chuyên gia và đội phóng viên Bước
2: Thực hiện nhiệm vụ Các
nhóm cùng xem lại kiến thức trong sách giáo khoa và đặt ra các câu hỏi trong
vòng 5 phút Bước
3: Báo cáo, thảo luận Các
nhóm phóng viên sẽ đặt ra các câu hỏi cho nhóm chuyên gia, nội dung các câu hỏi
liên quan đến các nội dung đề tài vấn đề, mục tiêu nghiên cứu Bước
4: Kết luận GV
đưa ra kết luận Nhiệm
vụ 3: Thực hành xác định nhiệm vụ Bước
1: Chuyển giao nhiệm vụ Hãy
lựa chọn đề tài, vấn đề để nghiên cứu, lập kế hoạch nghiên cứu từ những đề
tài được gợi ý trong sách giáo khoa Bước
2: Thực hiện nhiệm vụ Học
sinh làm việc trong nhóm trong vòng 10 phút, thống nhất ý kiến Bước
3: Báo cáo Học
sinh báo cáo lại đề tài, vấn đề nghiên cứu cho giáo viên |
-
Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu,
nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu -
Xác định đề tài, vấn đề nghiên cứu -
Báo cáo nghiên cứu là loại văn bản
trình bày kết quả tìm hiểu, khám phá sâu về một vấn đề xã hội hoặc văn học và
những kiến giải riêng của người viết về vấn đề nghiên cứu đó trên cơ sở các
thông tin phong phú thu thập được. -
Đề tài vấn đề nghiên cứu là đối tượng
được lựa chọn để nghiên cứu. -
Đề tài vấn đề nghiên cứu văn học
dân gian có thể được xác định ở các phạm vi khác nhau, liên quan đến nhiều đối
tượng. -
Các đề tài có thể lựa chọn trong
nghiên cứu văn học dân gian: ·
Nghiên cứu một tác phẩm văn học dân
gian ·
Nghiên cứu một chi tiết, hình tượng
trong các văn bản văn học dân gian ·
Nghiên cứu mối quan hệ giữa văn học
dân gian với đời sống văn hoá dân tộc và văn học nghệ thuật hiện nay -
Khi xác định vấn đề nghiên cứu, cần trả lời một số câu hỏi sau ·
Vấn đề bạn lựa chọn có điểm gì hấp
dẫn ·
Vấn đề bạn lựa chọn có ý nghĩa gì với
việc học tập của bạn ·
Bạn có điều kiện thực tế để tìm hiểu
vấn đề không ·
Vấn đề bạn lựa chọn có phát huy sở
trường học tập cảu bạn không? 2. Xác định mục tiêu, nội dung
nghiên cứu - Mục tiêu nghiên cứu là trạng thái
mong muốn có được sau khi tiến hành tìm cách nghiên cứu, giải quyết vấn đề. - Mục tiêu cần cụ thể và sẽ định
hướng những tri thức, kĩ năng mà người thực hiện cần huy động. - Xác định mục tiêu, nội dung cần: + Bạn muốn rèn luyện thêm điều gì
về tư duy và các kĩ năng tìm hiểu, nghiên cứu một vấn đề? + Việc tìm hiểu đề tài, vấn đề
nghiên cứu giúp gì cho bạn trong việc mở rộng, nâng cao hiểu biết về văn học
dân gian? + Bạn dự kiến những nội dung trọng
tâm của đề tài, vấn đề cần tìm hiểu là gì? 3. Lập kế hoạch nghiên cứu - Lập kế hoạch là dự kiến, hình
dung và sắp xếp các bước cần tiến hành theo một trình tự thời gian hợp lí. - Kế hoạch thường được trình bày
dưới dạng bảng thể hiện rõ nội dung của từng hoạt động (nội dung từng công
việc, cách tiến hành, thời gian dự kiến, sản phẩm, người thực hiện) - Gợi ý: + Việc triển khai gồm những hoạt
động nào? + Hoạt động được thực hiện ở đâu? + Kết quả, sản phẩm của từng hoạt
động và kết quả, sản phẩm cuối cùng? + Thời gian hoàn thành hoạt động? + Ai được phân công thực hiện và
cần phối hợp với ai? |
|
Nhiệm vụ 4: Tìm hiểu các cách thu
thập thông tin Bước
1: chuyển giao nhiệm vụ Hãy đọc kĩ lại sách giao khoa, sau đó điền vào phiếu học
tập số
2 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Học sinh hoan thanh phiếu học tập trong 10 phút Bước 3: thảo luận Mời 1 -2 học sinh trinh bày phiếu học tập Bước 4: Kết luận Nhiệm vụ 5: Xử lí, tổng hợp thông
tin Bước
1: chuyển giao nhiệm vụ Yêu
cầu học sinh làm việc theo nhóm Thảo luận nhóm: Có
những phương pháp xử lí, tổng hợp thông tin nào? Làm
cách nào để ghi lại thông tin ở mỗi phương pháp? Tác
dụng, ưu nhược điểm của mỗi phương pháp là gì? Bước
2: Thực hiện nhiệm vụ HS
làm việc nhóm 10 phút Bước
3: Báo cáo thảo luận Mời
một số nhóm lên trình bày kết quả làm việc, học sinh thảo luận Bước
4: Giáo viên kết luận Nhiệm
vụ về nhà: Thực hiện thu thập
và
xử lí thông tin, sử dụng
các phương pháp phù hợp với chủ đề nhóm chọn. Báo
cáo việc thu thập và xử lí thông tin, lập hồ sơ tài liệu đối với đề tài, chủ
đề được lựa chọn |
II. THU THẬP THÔNG TIN 1. Sưu tầm tài liệu - Các nguồn sưu tầm tài liệu: + Sách báo + Internet - Cần trích dẫn tài liệu đúng quy
định và ghi rõ nguồn gốc. - Kĩ thuật ghi chép nhanh. 2. Phỏng vấn, tham khảo ý kiến
chuyên gia - Chuyên gia: nghệ nhân dân gian,
nhà nghiên cứu văn học dân gian, hoặc giáo viên am hiểu về các vấn đề bạn
đang nghiên cứu. - Phỏng vấn: + Xác định mục đích phỏng vấn + Đối tượng được phỏng vấn + Cần chuẩn bị trước nội dung phỏng
vấn + Hình thức: trực tiếp hoặc gián
tiếp + Trong quá trình phỏng vấn cần bộc
lộ kĩ năng tương tác với người được phỏng vấn. 3. Tìm hiểu, trải nghiệm thực tiễn - Hoạt động trải nghiệm thực tiễn:
chương trình sân khấu hoá tác phẩm văn học dân gian, các lễ hội văn hoá, nghe
hát ru hoặc nghe kể chuyện cổ tích,.. - Ghi lại suy nghĩ, cảm xúc của bản
thân ngay lúc đó vì điều này sẽ không có được nếu chỉ đọc văn bản. III. XỬ LÍ, TỔNG HỢP THÔNG TIN 1. Ghi chú bên lề tài liệu - Ghi lại những thông tin cần thiết
liên quan đến nội dung của đề tài, vấn đề bạn đang tìm hiểu. - Tác dụng: tóm lược, nhấn mạnh
những nội dung cần thiết; kích thích trí não khi ghi nhớ thông tin và tránh
tình trạng đạo văn. - Có thể sử dụng giấy ghi chú dán
bên lề với màu sắc đa dạng. 2. Sử dụng sơ đồ tư duy - Ghi nhớ tốt hơn vì chỉ sử dụng
các từ khoá. - Sáng tạo hơn vì có thể viết, vẽ
tuỳ theo ý bạn. - Nâng cao khả năng tư duy vì bạn
sẽ sử dụng được cả hai bán cầu não cùng một lúc. - Có thể đưa ra các giải pháp để
giải quyết vấn đề. - Thấy được “bức tranh tổng thể”
của nội dung cần ghi nhớ. 3. Sử dụng phương pháp ghi chú của
Co-neo (Cornell) - Phương pháp: cách xử lí thông tin
theo hình thức chia trang giấy thành ba phần. + Cột bên phải: ghi lại thông tin,
kiến thức cụ thể. + Cột bên trái: ghi lại các câu
hỏi, ghi chú, gợi ý hoặc nội dung cần nhấn mạnh. + Hàng cuối của trang: ghi nội dung
tổng kết về kiến thức, kĩ năng. - Tác dụng: + Thấy được mối quan hệ giữa những
nội dung cụ thể và nội dung khái quát về vấn đề. + Có thể dễ dàng điều chỉnh, bổ
sung thông tin trong từng cột. 4. Lập hồ sơ tài liệu - Là tổng hợp và sắp xếp văn bản,
tài liệu có được trong quá trình tìm hiểu đề tài, vấn đề thành hồ sơ theo
những nguyên tắc, phương pháp nhất định và mục tiêu nghiên cứu đã xác
định. - Hồ sơ tài liệu bao gồm: + Các tác phẩm có liên quan + Danh mục tài liệu tham khảo + Các tranh ảnh, số liệu, bảng biểu + Các nội dung ghi chép +
Các minh chứng khác |
RÚT
KINH NGHIỆM
-
Tự đánh
giá rút kinh nghiệm
-
Đanhs
giá từ học sinh
-
Xem
phiếu KWL, thu thập ý kiến của học sinh
PHỤ LỤC: CÁC PHIẾU HỌC TẬP SỬ DỤNG
TRONG CHỦ ĐỀ
...